Cách đây vừa tròn 66 năm, ngày 01/3/1957 Công trường 14 được thành lập theo Quyết định của Chủ nhiệm Tổng cục Hậu cần để thực hiện nhiệm vụ xây dựng Nhà máy Z2 (nay là Nhà máy Z113). Ngày 02/7/1962, Chủ nhiệm Tổng cục Hậu cần đã ra Quyết định giao nhiệm vụ chính thức cho Nhà máy là sản xuất, sửa chữa các loại vũ khí, đạn dược cho Ngành Quân giới. Từ đó đến nay, ngày 02/7 được Chủ nhiệm Tổng cục Công nghiệp quốc phòng quyết định công nhận là Ngày truyền thống của Nhà máy Z113.
Lịch sử của Nhà máy Z113 trong 66 năm qua là lịch sử của Công trường 14, của những phiên hiệu quân sự: Z2, V113, Z113 với những chiến công và thành tích rất đáng tự hào. Cũng từ Nhà máy Z2 đã tách các bộ phận để thành lập các Nhà máy mới như: Z115, Z121; bên cạnh đó Nhà máy cũng chia sẻ lực lượng, đặc biệt là đội ngũ cán bộ chủ chốt đi xây dựng các Nhà máy: Z131, Z129, Z114. Để trở thành một trong những nhà máy công nghiệp quốc phòng nòng cốt lớn mạnh như ngày hôm nay, Z113 đã trải qua không ít những khó khăn, hy sinh và thử thách.
Trong những thời kỳ đầu xây dựng từ năm 1962 đến năm 1975, là những năm kháng chiến chống Mỹ vô cùng ác liệt, Nhà máy đã 2 lần bị bom Mỹ huỷ diệt, hai lần phải tổ chức đi sơ tán tới những địa điểm sơ tán khác nhau. Song với với tinh thần “Tất cả vì tuyền tuyến, tất cả vì miền Nam ruột thịt”, thực hiện khẩu hiệu “Vừa sản xuất, vừa chiến đấu”, CBCNV Nhà máy đã không quản ngại khó khăn, gian khổ, bất chấp mưa bom, bão đạn của kẻ thù, vừa chiến đấu, vừa sản xuất, sửa chữa hàng vạn tấn vũ khí, bao gồm hàng chục triệu viên đạn con, hàng triệu quả lựu, mìn; hàng triệu quả đạn pháo, đạn cối các loại… đặc biệt là sản xuất, sửa chữa hàng nghìn quả đạn pháo 130 mm, đạn cối 160 mm theo kế hoạch 75B, kịp thời cung cấp cho chiến trường Miền Nam, góp phần cùng với toàn đảng, toàn quân và toàn dân ta làm nên thắng lợi vĩ đại của dân tộc – Giải phóng Miền Nam, thống nhất đất nước năm 1975.
Trong giai đoạn sau năm 1975 đến những năm đầu đổi mới, đây là giai đoạn khó khăn thời kỳ bao cấp, đất nước bị bao vây cấm vận, đồng thời lại phải dốc sức cho cuộc chiến bảo vệ biên giới Tây Nam và biên giới phía Bắc. Trong hoàn cảnh kinh tế cả nước gặp khó khăn, Lãnh đạo, chỉ huy Nhà máy đã luôn trăn trở tìm các sản phẩm kinh tế phù hợp với năng lực sản xuất hiện có; tìm thêm công ăn việc làm để cải thiện đời sống người lao động trong những năm vượt khó của nền kinh tế tập trung bao cấp. Đồng thời, cùng với cả nước, Nhà máy đã kịp thời tổ chức sản xuất, sửa chữa hàng trăm nghìn quả đạn pháo, trang bị kỹ thuật cung cấp cho chiến trường, trong đó đã tổ chức một dây chuyền sửa chữa đạn pháo, đạn cối trực tiếp tại tiền phương thuộc xã Hố Nai- tỉnh Đồng Nai, phục hồi gần 2.000 bộ bơm cao áp xe GMC kịp thời phục vụ bộ đội ta cơ động lực lượng và vận chuyển hàng ra mặt trận. Trong cuộc chiến đấu bảo vệ biên giới phía Bắc, Nhà máy Z113 trở thành một trong những cơ sở hậu cần kỹ thuật quan trọng của Quân khu 2; cùng với việc đẩy mạnh sản xuất vũ khí cung cấp cho chiến trường, Nhà máy long trọng tổ chức lễ tiễn 383 đồng chí cán bộ, chiến sĩ lên đường bổ sung cho Quân khu 2 làm nhiệm vụ trực tiếp chiến đấu và cử một Đội sửa chữa cơ động gồm 16 đồng chí đến các đơn vị tuyến trước, sửa chữa đạn phục vụ chiến đấu, góp phần đẩy lùi quân xâm lược, bảo vệ vững chắc biên cương của Tổ quốc.
Đất nước bước vào thời kỳ đổi mới, xóa bỏ cơ chế bao cấp chuyển sang cơ chế tự hạch toán Nhà máy đứng trước những vận hội và thách thức mới. Dưới sự lãnh đạo của Quân ủy Trung ương, Bộ Quốc phòng, Tổng cục Công nghiệp quốc phòng, Đảng ủy, chỉ huy Nhà máy đã có những quyết sách đúng đắn nhằm tập trung huy động các nguồn lực để thực hiện các chương trình, mục tiêu đã xác định trong quy hoạch phát triển trung hạn và dài hạn theo tinh thần Nghị quyết 05, Nghị quyết 27, Nghị quyết 06 của Bộ Chính trị về đẩy mạnh phát triển công nghiệp quốc phòng.
Những năm gần đây, Nhà máy tiếp tục được quan tâm đầu tư triển khai một số dây chuyền sản xuất tiên tiến, hiện đại góp phần nâng cao năng lực sản xuất, sửa chữa các loại vũ khí. Các công trình, nhà xưởng, nhà điều hành được đầu tư mới và nâng cấp sửa chữa. Các dự án, công trình phục vụ CBCNV như: Dây chuyền sản xuất nước sạch, Nhà điều trị thải độc, Nhà ở công vụ, Bệnh xá, Trường Mầm non, bể bơi, sân thể thao… cùng hệ thống cơ sở hạ tầng đồng bộ, khang trang, góp phần cải thiện điều kiện môi trường làm việc, nâng cao đời sống vật chất, tinh thần cho người lao động.
Với chiến lược và những chủ trương, giải pháp khoa học, phù hợp, nhiều dự án đầu tư, công trình nghiên cứu quan trọng của Nhà máy đã được triển khai hoàn thành và đi vào sản xuất đáp ứng mục tiêu duy trì, phát triển, nâng cao năng lực sản xuất các loại vũ khí, đạn dược và thực hiện tốt chủ trương, đường lối, nghị quyết của Đảng về chức năng quân đội tham gia nhiệm vụ xây dựng, phát triển kinh tế. Với những nỗ lực phấn đấu 66 năm không ngừng, đến nay Nhà máy đã làm chủ công nghệ sản xuất, sửa chữa gần 50 chủng loại đạn súng bộ binh, các loại đạn pháo và thuốc nổ TNT đảm bảo cho Quân đội thực hiện nhiệm vụ huấn luyện và sẵn sàng chiến đấu; khẳng định năng lực của CNQP Việt Nam trong việc đảm bảo các loại vũ khí cung cấp cho sư đoàn bộ binh đủ quân. Trong đó, Nhà máy đã chủ động đẩy mạnh ứng dụng khoa học – công nghệ trong nghiên cứu, chế thử và đưa vào sản xuất nhiều loại sản phẩm mới, như các loại đạn súng bộ binh hệ NATO; các loại đạn xuyên giáp, đạn bắn tỉa, đạn huấn luyện,…Phối hợp với các Viện nghiên cứu trong Tổng cục CNQP nghiên cứu sản xuất thành công một số loại đạn dược mới: đạn pháo chiến dịch; đạn pháo Hải quân, kịp thời đưa vào trang bị cho Quân đội phục vụ nhiệm vụ huấn luyện và sẵn sàng chiến đấu.
Cùng với việc hoàn thành tốt nhiệm vụ thường xuyên, Nhà máy đã lập được nhiều thành tích xuất sắc trong thực hiện các nhiệm vụ đột xuất như: sản xuất đạn pháo lễ 122, 105 mm phục vụ cho Lễ kỷ niệm 60 năm, 70 năm Quốc khánh nước Cộng hòa XHXCN Việt Nam 2/9; Đại lễ 1000 năm Thăng Long-Hà Nội và giúp nước bạn Campuchia. Sản xuất đạn pháo lễ 76,2mm Hải quân phục vụ cho duyệt binh hàng hải Quốc tế và đạn pháo bắn tập 76,2mm phục vụ Hội thao quân sự quốc tế Army game tại Liên bang Nga năm 2021 đạt kết quả cao.
Đối với sản xuất kinh tế, Nhà máy đã nỗ lực vượt khó, tìm hướng đi mới và đã tạo ra được nhiều mặt hàng kinh tế chủ lực như: Chế tạo, sửa chữa các sản phẩm cơ khí, thiết bị cho các nhà máy xi măng, nhà máy đường; Đầu tư dây chuyền sản xuất thuốc nổ Amônít, dây chuyền sản xuất thuốc nổ nhũ tương- Sản phẩm thuốc nổ công nghiệp ra đời đã trở thành mặt hàng kinh tế chủ lực của Nhà máy, có uy tín trên thị trường, được khách hàng tin tưởng sử dụng. Dây chuyền sản xuất giấy Kráp, Carton sóng, cột điện, ống cống ly tâm; tham gia xây dựng các công trình điện, thủy lợi trên địa bàn tỉnh Tuyên Quang. Đầu tư chế tạo sản phẩm cơ khí phục vụ công nghiệp khai khoáng, trong đó điển hình phải kể đến sản phẩm mũi khoan xoay cầu đã được đội ngũ cán bộ, kỹ sư Nhà máy chủ động nghiên cứu, chế tạo thành công, phù hợp với nhu cầu thị trường, Nhà máy Z113 vẫn là đơn vị duy nhất trong cả nước sản xuất được sản phẩm này.
Đồng thời, Nhà máy đã chủ động khai thác hiệu quả các dây chuyền công nghệ đã được đầu tư, đẩy mạnh nghiên cứu khoa học và đã sản xuất được nhiều loại mặt hàng kinh tế chất lượng, uy tín, có sức cạnh tranh cao trên thị trường trong nước và nước ngoài như: phát huy hiệu quả tính lưỡng dụng dây chuyền thuốc nổ TNT, đã xuất khẩu hàng nghìn tấn thuốc nổ sang thị trường một số nước khu vực Đông Nam Á, Nam Á, Trung Đông. Các sản phẩm mới trên dây chuyền thuốc nổ nhũ tương năng lượng cao, các loại mồi nổ, mồi nổ tăng cường, sản phẩm chữa cháy công nghệ cao (quả cầu chữa cháy, ống phóng vác vai, dàn phóng chữa cháy và phương tiện bay không người lái chữa cháy),… mở ra hướng phát triển, tiêu thụ sản phẩm trong tương lai.
Việc kết hợp chặt chẽ kinh tế với quốc phòng, quốc phòng với kinh tế đã góp phần củng cố, nâng cao năng lực sản xuất quốc phòng, tăng trưởng kinh tế địa phương, phát triển dân sinh, đảm bảo việc làm, thu nhập cho người lao động.
Công tác đảm bảo an toàn cho sản xuất luôn được quan tâm chú trọng. Các mặt công tác quản lý được triển khai đồng bộ, quyết liệt, áp dụng các phần mềm, chương trình quản lý tiên tiến như: Quản lý lao động, chương trình Kai zen 5S, lương 3P – Đây là những yếu tố quan trọng góp phần vào việc hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ chính trị trọng tâm của Nhà máy Z113.
Với sự quyết tâm của lãnh đạo, chỉ huy Nhà máy và sự nỗ lực của toàn toàn thể CBCNV, những năm gần đây hoạt động sản xuất, kinh doanh của Nhà máy liên tục phát triển, tăng trưởng bình quân hằng năm đạt mức cao. Là một trong những đơn vị có tốc độ tăng trưởng cao trong Tổng cục CNQP. So với năm 2018, doanh thu năm 2022 đạt 2.071,2 tỷ đồng, tăng 2,4 lần; lợi nhuận tăng 2,8 lần; nộp ngân sách tăng 1,5 lần, thu nhập bình quân đạt 17,5 triệu đồng/ng/tháng, tăng gần 2 lần.
Cùng với kết quả sản xuất kinh doanh phát triển vượt bậc, Nhà máy luôn quan tâm chăm lo xây dựng Đảng bộ trong sạch vững mạnh, đơn vị vững mạnh toàn diện “Mẫu mực, tiêu biểu”. Thực hiện tốt chính sách hậu phương Quân đội, tích cực tham gia các hoạt động nhân đạo, từ thiện và phụng dưỡng Bà mẹ Việt Nam anh hùng. Xây dựng mối quan hệ đoàn kết, gắn bó mật thiết với chính quyền và nhân dân trên địa bàn Nhà máy đóng quân, được các cấp ủy đảng, chính quyền, nhân dân tin yêu.
Với những đóng góp trên, Ghi nhận những thành tích của đơn vị trong quá trình xây dựng, trưởng thành và phát triển 66 năm qua, Nhà máy Z113 đã vinh dự được Đảng, Nhà nước 2 lần phong tặng danh hiệu đơn vị Anh hùng (Đơn vị anh hùng lực lượng vũ trang nhân dân – năm 1990; Đơn vị Anh hùng lao động thời kỳ đổi mới – năm 2008); 03 Huân chương Quân công; 08 Huân chương Chiến công; 01 Huân chương lao động; 01 Giải thưởng Hồ Chí Minh về Cụm Công trình nghiên cứu, thiết kế chế tạo vũ khí bộ binh; Giải thưởng Nhà nước về chế tạo Vật liệu nổ công nghiệp; Giải Nhất giải thưởng Sáng tạo Khoa học-Công nghệ Việt Nam VIFOTEC, Giải thưởng Tổ chức sở hữu trí tuệ thế giới WIPO về sản phẩm mũi khoan xoay cầu. Phân xưởng A7 được phong tặng danh hiệu Anh hùng LLVTND năm 2000 và 02 cá nhân là đồng chí Nguyễn Văn Dậu được phong tặng danh hiệu Anh hùng lao động năm 1967, đồng chí Nguyễn Đức Quốc được phong tặng danh hiệu Anh hùng LLVTND năm 1973. Năm 2022, nhân dịp kỷ niệm 65 năm Ngày truyền thống, Nhà máy vinh dự được đón nhận Huân chương Bảo vệ Tổ quốc hạng Nhất – phần thưởng cao quý của Đảng và Nhà nước trao tặng.
Để có được những thành tích rất đáng tự hào qua 66 năm xây dựng, trưởng thành và phát triển, Nhà máy luôn nhận được sự quan tâm, giúp đỡ của Quân ủy Trung ương, Thủ trưởng Bộ quốc phòng, Đảng uỷ, Thủ trưởng Tổng cục Công nghiệp quốc phòng qua các thời kỳ; các cơ quan, đơn vị trong Bộ Quốc phòng và Tổng cục Công nghiệp quốc phòng; các bạn hàng đối tác, doanh nghiệp trong và ngoài Quân đội; cấp uỷ đảng, chính quyền, đoàn thể, nhân dân các địa phương; các đơn vị quân đội trên địa bàn Nhà máy đóng quân đã tạo điều kiện về mọi mặt cho Nhà máy trong suốt 66 năm qua. Ghi nhớ công ơn các anh hùng liệt sĩ, các bậc lão thành cách mạng, công sức của các thế hệ cán bộ, sĩ quan, QNCN, CNVQP, người lao động Nhà máy – những người luôn nêu cao tinh thần trách nhiệm, đoàn kết, tận tâm, tận lực có những cống hiến đóng góp cho quá trình xây dựng và trưởng thành của Nhà máy trong suốt 66 năm qua.
Trong những năm tới, tình hình thế giới và khu vực vẫn còn tiềm ẩn những diễn biến phức tạp, khó lường; xu thế toàn cầu hóa, thành quả cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ 4, sự chuyển dịch chuỗi cung ứng vừa là cơ hội, vừa là thách thức sẽ tác động không nhỏ tới hoạt động của Nhà máy. Quán triệt sâu sắc Nghị quyết 08 của Bộ Chính trị về đẩy mạnh phát triển Công nghiệp quốc phòng đến năm 2030 và những năm tiếp theo, Nhà máy Z113 định hướng phát triển theo hướng lưỡng dụng và ngày càng hiện đại; mục tiêu trở thành doanh nghiệp quốc phòng an ninh điển hình có đủ năng lực cung cấp các sản phẩm vừa đáp ứng tốt nhu cầu trang bị cho LLVT và nhiệm vụ xây dựng quân đội hiện đại, vừa góp phần phát triển kinh tế xã hội, tạo sức cạnh tranh quốc tế, tham gia sâu vào chuỗi giá trị toàn cầu để đem lại những giá trị tốt đẹp cho cộng đồng xã hội và nâng cao giá trị cuộc sống cho CBCNV Nhà máy.
Với niềm tin sâu sắc vào sự lãnh đạo của Đảng, thế hệ cán bộ, công nhân viên, người lao động Nhà máy Z113 hôm nay vững bước trên chặng đường mới, quyết tâm hoàn thành xuất sắc mọi nhiệm vụ được giao, xây dựng Nhà máy ổn định, phát triển vững chắc, tiếp tục ghi thêm những thành tích vào trang sử vàng truyền thống của Nhà máy Z113 Anh hùng.
PCT-Z113
